NGUYÊN NHÂN BÉO PHÌ
Nguyên nhân của bệnh béo phì rất phức tạp. Mặc dù nhiều người cố gắng giải thích béo phì là do "ăn quá nhiều và vận động quá ít", nhưng đây là một tuyên bố không công bằng và đơn giản hóa quá mức. Sự thật, đây là một câu trả lời phức tạp. Thực tế là, béo phì là do nhiều yếu tố gây ra, từ di truyền học đến kinh tế xã hội, và bị ảnh hưởng bởi bất cứ điều gì từ tâm lý đến chuyển hóa. Các nguyên nhân chính gây béo phì bao gồm:
• Di truyền
• Cách cơ thể xử lý thức ăn
• Môi trường
• Thói quen ăn uống và tập thể dục
Di truyền học
Một yếu tố quan trọng trong bệnh béo phì là di truyền. Điều này có thể nói đơn giản là khả năng di truyền gen từ cha mẹ khiến bạn dễ bị tăng cân, nhưng cũng có thể phức tạp như di truyền ngoại gen (di truyền biểu sinh), một lĩnh vực nghiên cứu tương đối mới đối với các nhà nghiên cứu béo phì. Biểu sinh có nghĩa là cách mà các gen di truyền của bạn chủ động thể hiện bản thân. Ví dụ, một số nghiên cứu đã liên kết việc tiếp xúc với môi trường sớm trong cuộc sống với những thay đổi biểu sinh. Điều này có nghĩa là hai người có gen giống nhau có thể có những gen đó hoạt động theo những cách khác nhau dựa trên các yếu tố môi trường từ thời thơ ấu của họ. Một số nghiên cứu khác đã chỉ ra rằng thức ăn nhanh có thể dễ gây béo phì hơn ở một số người, dựa trên mức độ ảnh hưởng của nó đến cấu trúc gen của họ. Mặt khác, người ta hy vọng rằng sự hiểu biết về biểu sinh trong tương lai có thể mở ra cánh cửa cho các phương pháp điều trị béo phì sử dụng các gen liên quan đến béo phì và khiến chúng hoạt động theo cách ít gây tăng cân hơn.
Cách cơ thể “xử lý” thức ăn
Như bạn đã từng trải nghiệm, có thể hai người ăn theo những cách rất giống nhau, nhưng không tăng cân như nhau. Các yếu tố bên trong cơ thể chúng ta đóng một vai trò trong cách chúng ta xử lý thức ăn chúng ta ăn. Cách cơ thể chúng ta xử lý thức ăn cũng giải thích tại sao việc lấy lại cân nặng đã giảm rất dễ dàng. Người ta tin rằng một khi cơ thể chúng ta thấy chúng ta đang giảm cân, phản ứng tự nhiên là sự trao đổi chất của chúng ta sẽ chậm lại. Cơ thể được lập trình để giữ cho mình ở mức cân nặng quen thuộc. Đây thường được gọi là "điểm cài đặt". Ngay cả khi chúng ta giảm cân thành công, cơ thể chúng ta dường như chống lại chúng ta, làm mọi cách để giữ cân hoặc ngăn chúng ta duy trì giảm cân. Phẫu thuật giảm béo có thể chống lại một số yếu tố này.
Môi trường của bạn
Có rất nhiều cách mà môi trường ảnh hưởng đến bệnh béo phì. Các yếu tố môi trường bắt đầu trước khi chúng ta sinh ra. Việc cha mẹ chúng ta tiếp xúc với ô nhiễm không khí hoặc các yếu tố môi trường nhất định đã ảnh hưởng đến cân nặng của con cái họ. Ngoài ra, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng xem tivi là một yếu tố nguy cơ đáng kể đối với bệnh béo phì. Những phần không thể tránh khỏi trong môi trường hàng ngày của chúng ta làm cho việc giảm cân trở nên khó khăn hơn. Một yếu tố quan trọng khác trong môi trường của chúng ta là sự phổ biến của thức ăn nhanh. Nhiều bệnh nhân mà chúng tôi thấy đã có những ngày bận rộn giữa công việc, con cái hoặc các nghĩa vụ gia đình khác. Môi trường của chúng ta đặc biệt dễ dàng chọn thực phẩm không thúc đẩy quá trình giảm cân.
Thói quen ăn uống và tập thể dục
Mặc dù chúng ta không thể nói rằng béo phì đơn giản là do cách chúng ta ăn uống và tập thể dục, nhưng những lựa chọn lối sống này là cốt lõi của bất kỳ phương pháp điều trị béo phì nào. Bạn biết bạn ăn bao nhiêu là vấn đề quan trọng, nhưng một số yếu tố ít được nói đến như bạn ăn chậm như thế nào, cân bằng các chất dinh dưỡng và thời gian ăn trong ngày cũng vậy. Tại Trung tâm béo phì Tâm anh, chúng tôi có một đội ngũ chuyên gia về dinh dưỡng và lối sống, những người sẽ đảm bảo rằng bạn được đào tạo và cảm thấy tự tin trong việc thực hiện những thay đổi cần thiết để bổ sung cho quá trình điều trị giảm cân.
10/01/2021
TS. BS ĐỖ MINH HÙNG