TÓM TẮT CHỌN LỰA LIÊN QUAN TẦM SOÁT UNG THƯ ĐẠI TRỰC TRÀNG
CÁC ĐỐI TƯỢNG CẦN TẦM SOÁT
- Người lớn có nguy cơ trung bình: là những người từ 45 tuổi không có triệu chứng và không có tiền sử gia đình ung thư đại trực tràng.
- Tiền sử gia đình mắc hội chứng ung thư đại trực tràng di truyền (Đa polyp tuyến gia đình (FAP), đa polyp tuyến gia đình thể suy yếu (AFAP), ung thư đại trực tràng không đa polyp di truyền (HNPCC) hay hội chứng Lynch, hội chứng đa polyp Myh); Tiền sử cá nhân hoặc gia đình mắc bệnh ung thư đại trực tràng hoặc polyp tuyến tiến triển: Nên bắt đầu tầm soát bằng nội soi ở tuổi 40 hoặc sớm hơn 10 tuổi trước khi người thân trẻ nhất bị ảnh hưởng.
- Tiền sử cá nhân có phẫu thuật ung thư đại tràng (xem theo dõi sau phẫu thuật).
- Viêm loét đại tràng mạn tính.
CHỌN PHƯƠNG PHÁP TẦM SOÁT
2 phương pháp có giá trị là nội soi đại tràng và tìm máu ẩn trong phân bằng xét nghiệm hóa miễn dịch (FIT).
- FIT là phương pháp tầm soát 2 bước có giá trị tốt nhất, không xâm lấn, không có nguy cơ biến chứng, có thể làm tại nhà, có thể tầm soát theo chương trình. Tuy nhiên, kết quả (+) cần nội soi, cần được lặp lại hàng năm, độ nhạy thấp đối với các u tuyến tiến triển và không phát hiện các sang thương răng cưa. Cho tới thời điểm hiện tại, FIT chưa có trên thị trường Việt nam, các phương pháp tầm soát 2 bước khác ít có giá trị.
- Nội soi đại tràng là phương pháp tầm soát 1 bước, tỷ lệ phát hiện ung thư đại trực tràng gần 100%, vừa chẩn đoán và điều trị, có thể phát hiện ung thư và polyp tiền ung thư với khoảng thời gian lặp lại không thường xuyên, có thể là 10 năm. Tuy nhiên, nguy cơ biến chứng 4-8/10.000 người, phụ thuộc người nội soi và cần chuẩn bị ruột và an thần. Nội soi đại tràng là phương tiện hầu như được trang bị tại các bệnh viện. Vấn đề đặt ra là cần chọn nơi nội soi chất lượng tốt với các yếu tố cơ bản như sau:
Bác sĩ nội soi kinh nghiệm là vô cùng quan trọng. Thời gian thực hiện một trường hợp nội soi đại tràng (bắt đầu từ lúc đặt máy soi vào và rút ra khỏi hậu môn) nhanh nhất cũng phải mất ít nhất > 10 phút vì để đảm bảo không bỏ sót sang thương, thời gian rút máy soi để quan sát (bắt đầu từ manh tràng) cần ít nhất > 6 phút. Nếu có can thiệp thủ thuật như sinh thiết, cắt polyp…thời gian sẽ lâu hơn. Bác sĩ nội soi kinh nghiệm sẽ có tỉ lệ kiểm tra đại tràng > 95%, phát hiện được các polyp > 5mm (ruột phải được chuẩn bị sạch), có thể thực hiện cắt hoàn toàn polyp (xem Nội soi đại tràng).
Được trang bị máy soi tốt (thế hệ mới phát hiện sang thương sớm tốt hơn, ngay cả cảnh báo sang thương ở những nếp khuất).
Khử trùng dây soi sau soi để tránh lây nhiễm chéo, là vấn đề cần hết sức quan tâm để tránh nhiễm các bệnh lậy nhiễm như viêm gan siêu vi, HIV…
Tiện ích, phục vụ tại cơ sở nội soi cũng là một tiêu chí đánh giá.
Như vậy, phương pháp tầm soát tối ưu nhất hiện nay nên là nội soi đại tràng.
CHỌN CƠ SỞ TẦM SOÁT
Khi chọn lựa cơ sở tầm soát cần quan tâm đến đội ngũ chuyên gia. Khi đến tầm soát bạn sẽ được khám và tư vấn với bác sĩ, được giải thích rõ ràng lợi ích, ưu khuyết của các phương tiện tầm soát. Sau khi có kết quả, bạn sẽ được hướng dẫn theo dõi hoặc được lên một lịch trình điều trị và theo dõi cùng với các chuyên gia. Như vậy, thật tiện lợi và ưu việt nếu nơi thực hiện tầm soát có các chuyên gia hội chẩn trước và sau mổ để đưa ra một lộ trình điều trị thích hợp cho mỗi bệnh nhân. Các chuyên gia bao gồm:
Bác sĩ Ngoại khoa tiêu hóa hoặc Ngoại ung bướu chuyên về tiêu hóa là những chuyên gia sẽ trực tiếp phẫu thuật khi ung thư ở giai đoạn sớm quá chỉ định cắt qua nội soi, ung thư tiến triển. Phẫu thuật vẫn là vũ khí điều trị hàng đầu cho ung thư đại trực tràng. Tại thời điểm hiện tại, chọn lựa các bác sĩ phẫu thuật có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực phẫu thuật ít xâm lấn để có thể hồi phục tốt sau mổ.
Bác sĩ Nội soi tiêu hóa là các chuyên gia sẽ chẩn đoán và cắt bỏ những polyp nhỏ, sang thương ung thư sớm.
Bác sĩ Nội khoa ung bướu – bác sĩ xạ trị là những chuyên gia hỗ trợ điều trị những trường hợp ung thư giai đoạn tiến triển vô cùng quan trọng.
Bác sĩ Dinh dưỡng, Bác sĩ Gây mê hồi sức, Đội ngũ chăm sóc giảm nhẹ: rất quan trọng trong điều trị ung thư đặc biệt ở giai đoạn tiến triển giúp giảm đau, hồi phục sớm (ERAS: enhanced recovery after surgery).
Tóm lại, lựa chọn là quyết định của mỗi cá nhân. Cần tìm hiểu và đặt niềm tin vào nơi bạn đã quyết định lựa chọn để cùng nhau giảm thiểu căn bệnh hiểm ác bằng những phương pháp tối ưu nhất có thể, để có một tiên lượng và chất lượng sống tốt sau điều trị nếu chẳng may chúng ta mắc phải.
16/4/2021
TS.BS ĐỖ MINH HÙNG