TRÀO NGƯỢC DẠ DÀY THỰC QUẢN (GERD)

GERD

GERD xảy ra là kết quả của tiếp xúc thường xuyên hoặc kéo dài với acid dạ dày và thậm chí cả dịch mật. Các triệu chứng chính là trào ngược axit (còn được gọi là chứng ợ nóng).

Cả trào ngược axit và ợ nóng đều là bệnh tiêu hóa phổ biến mà nhiều người thỉnh thoảng mắc phải. GERD được chẩn đoán Khi các dấu hiệu và triệu chứng này xảy ra ít nhất hai lần mỗi tuần hoặc ảnh hưởng tới cuộc sống hàng ngày, hoặc khi được phát hiện tổn thương thực quản.

Hầu hết mọi người có xử trí các khó chịu của GERD bằng cách thay đổi lối sống và thuốc nhưng một số người bị GERD có thể cần thuốc mạnh hơn, thậm chí phẫu thuật để làm giảm triệu chứng.

Triệu chứng

Các dấu hiệu và triệu chứng GERD bao gồm:

     Các triệu chứng thường gặp sau khi ăn và thường khởi phát bởi thức ăn chiên, béo, các sản phẩm cà chua, trái cây và nước trái cây, sô cô la và bất cứ thứ gì có chứa caffeine.

     Một cảm giác nóng bỏng ở thượng vị và sau xương ức (ợ nóng), đôi khi lan tới cổ họng cùng với chua, đắng trong miệng của bạn.

     Đau ngực. Đôi khi cơn đau có thể được cảm nhận giữa bả vai hoặc ở hàm hoặc răng.

     Nuốt khó

     Ho khan

     Khàn tiếng hay đau họng

     Ọe thức ăn hoặc chất lỏng chua (axit trào ngược)

     Cảm giác một khối u trong họng của bạn

     Các triệu chứng khác bao gồm buồn nôn, ói mửa hoặc hơi thở có mùi (hôi miệng). Nằm hoặc cúi xuống làm cho các triệu chứng tồi tệ hơn.

Mỗi người thỉnh thoảng bị ợ nóng nhẹ cho nên đừng quá lo lắng khi có triệu chứng. Thống kê cho thấy 30% người Mỹ ợ nóng ít nhất một lần một tháng và 10% ợ nóng mỗi ngày. Tuy nhiên, nếu các triệu chứng nặng hơn hoặc tiếp tục xảy ra trong một khoảng thời gian dài, bạn nên tham khảo ý kiến ​​bác sĩ.

Nguyên nhân

GERD gây ra bởi bất thường chức năng của cơ vòng dưới thực quản (LES). Vùng này của thực quản có nhiệm vụ mở để cho thức ăn và chất lỏng đi qua xuống dạ dày và nhanh chóng đóng lại để giữ cho acid dạ dày không trào ngược trở lại vào thực quản.

Lớp niêm mạc của dạ dày được bảo vệ khỏi tác hại của dịch axit nhưng niêm mạc thực quản thì không. Vì vậy, khi cơ vòng dưới thực quản đóng không đúng cách, axit trào vào lòng thực quản gây viêm thực quản, tạo ra cảm giác nóng được gọi là chứng ợ nóng.

Các yếu tố nguy cơ

Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ của GERD bao gồm:

     Béo phì

     Thoát vị hoành

     Mang thai

     Hút thuốc

     Hen suyễn

     Bệnh tiểu đường

     Thoát lưu dạ dày chậm

     Các rối loạn mô liên kết chẳng hạn như xơ cứng bì

     Thức ăn béo, chiên

     Ăn quá no, ăn muộn

     Uống rượu bia, cà phê

     Một số thuốc: aspirin

Đánh giá mức độ ợ nóng

Nói chung, nếu các triệu chứng của bạn nặng, thường xuyên hoặc tồi tệ hơn bạn cần phải được khám bởi bác sĩ chuyên khoa. Một số trường hợp đặc biệt bạn nên gặp bác sĩ:

• Nếu bạn dùng thuốc kháng axít hai hoặc nhiều lần một tuần

• Nếu bạn dùng thuốc ợ nóng khác với các thuốc kháng acid

• Nếu ợ nóng cản trở các hoạt động hàng ngày của bạn

• Nếu các triệu chứng thường xảy ra sau bữa ăn

• Nếu các triệu chứng gây trở ngại cho giấc ngủ của bạn

• Nếu thuốc chỉ giúp giảm các triệu chứng của bạn trong thời gian ngắn.

Biến chứng của GERD

Theo thời gian, tình trạng viêm có thể gây đau khi nuốt và thậm chí gây ra sẹo làm hẹp thực quản và gây nuốt nghẹn với thức ăn đặc. Nếu không được điều trị có thể dẫn đến viêm loét, chảy máu và những biến chứng khác.

     Một biến chứng khác của tiếp xúc với axit kéo dài là thực quản Barrett, trong đó các tế bào của niêm mạc thực quản dưới thay đổi giống như niêm mạc ruột. Những bệnh nhân có tình trạng này có thể bớt ợ nóng nhưng họ có nguy cơ bị ung thư thực quản.

Các biến chứng khác bao gồm:

     Ho và hen suyễn

     Viêm họng và viêm thanh quản

     Viêm và nhiễm trùng phổi

     Tụ dịch trong xoang và tai giữa

Chẩn đoán

GERD có thể được chẩn đoán chỉ với các triệu chứng lâm sàng.

Các xét nghiệm có thể được yêu cầu để xác định chẩn đoán GERD bao gồm: nội soi thực quản, X-quang thực quản dạ dày, theo dõi pH 24 giờ, đo áp lực thực quản, nghiên cứu thoát lưu dạ dày.

Điều trị

Điều trị nội khoa

Thông thường cần có sự kết hợp của thay đổi lối sống và dùng thuốc.

      Các thuốc kháng acid

      Thuốc ức chế bơm proton

      Các loại Prokinetic giúp tăng cường cơ vòng dưới thực quản và làm cho dạ dày thoát lưu nhanh hơn.

Phẫu thuật

Hầu hết GERD có thể được kiểm soát thông qua các loại thuốc nhưng nếu thuốc không hữu ích hoặc bạn muốn tránh sử dụng thuốc lâu dài (xem chỉ định phẫu thuật), bác sĩ có thể khuyên bạn nên thực hiện những tiến trình xâm lấn hơn, chẳng hạn như:

    Phẫu thuật để củng cố cơ vòng dưới thực quản (Nissen, Toupet or Dor fundoplication).

    Phẫu thuật để tăng cường cơ thắt dưới thực quản (Linx). Thiết bị Linx là một vòng các hạt titan từ tính nhỏ quấn quanh chỗ nối thực quản – dạ dày. Sự hấp dẫn từ tính giữa các hạt là đủ mạnh để ngăn trào ngược axit lên thực quản nhưng đủ yếu để thức ăn có thể đi xuống dạ dày. Nó có thể được cấy ghép bằng các phương pháp phẫu thuật ít xâm lấn.

    Phẫu thuật chống trào ngược qua nội soi ống mềm (TIF: transoral incisionless fundoplication). Phẫu thuật này được thực ngược qua nội soi ống tiêu hóa qua ngã miệng, với dụng cụ đặc biệt để tạo van chống trào ngược. Những trường hợp co thoát vị hoành kèm theo thì không thực hiện phướng pháp này.

Thay đổi lối sống như thế nào?

• Tránh tất cả các sản phẩm thuốc lá (làm giảm chức năng của cơ thắt dưới).

• Loại bỏ hoặc giảm bớt cà phê, rượu, chocolate, bạc hà, thức ăn chiên và béo và bất cứ điều gì khác làm bạn ợ nóng.

• Ăn các bữa ăn nhỏ và ăn thường xuyên hơn ba lần một ngày nhưng ăn trước đi ngủ ba giờ.

• Đừng cúi xuống hoặc cúi xuống sau khi bạn ăn để tránh áp lực có thể đẩy axit vào thực quản.

• Mặc quần áo thoải mái, không quá chật để tránh áp lực lên dạ dày của bạn.

• Tập thể dục và giảm cân nếu thích hợp (tập nằm gập người có thể làm tăng trào ngược)

• Nâng cao đầu giường của bạn hoặc nệm lên 15-20cm giúp giữ cho axit trong dạ dày. Điều này thực hiện đơn giản bằng gối đầu cao

Cập nhật 10/10/2021

TS.BS Đỗ Minh Hùng