NANG GAN VÀ U DẠNG NANG

H. Gan là gì?

Gan là cơ quan lớn thứ hai trong cơ thể nằm dưới khung xương sườn bên phải của bạn. Nó nặng khoảng 1.4kg và có hình dạng như một quả bóng phẳng ở một bên.

Gan thực hiện nhiều công việc trong cơ thể của bạn. Nó xử lý những gì bạn ăn và uống thành năng lượng và chất dinh dưỡng cho cơ thể bạn sử dụng. Gan cũng loại bỏ các chất độc hại có trong máu của bạn.

H. Nang gan là gì?

Nang gan xảy ra trong khoảng 5% dân số. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 5% số bệnh nhân này có triệu chứng. Nói chung, nang là những cấu trúc thành mỏng có chứa hơi, dịch hoặc chất nhầy.

Tổn thương nang gan bao gồm nang đơn thuần, bệnh gan đa nang (PCLD), nang ký sinh trùng (echinococcal), u dạng nang và áp-xe.

Phần lớn các nang lành tính, nhưng tất cả các loại ung thư có thể gây ra u nang ác tính.

H. Triệu chứng của nang gan là gì?

Hầu hết các nang gan không gây ra bất kỳ triệu chứng nào. Tuy nhiên, nếu nang to có thể gây đầy hơi, khó chịu và đau ở phần bụng trên phải của bạn. Đôi khi, nang gan phát triển to mà bạn có thể cảm nhận qua bụng của mình.

Một số ít bệnh nhân có xuất huyết trong nang gây ra đau dữ đội và đột ngột ở ¼ bụng trên phải và đau lan lên vai. Xuất huyết thường tự cầm và đau cải thiện trong vài ngày tiếp theo. Nang gan không làm giảm chức năng hoạt động của gan.

H. Nguyên nhân gây nang gan là gì?

Nguyên nhân của hầu hết các nang gan chưa được biết rõ. Nang gan có thể do bẩm sinh hoặc hình thành một thời gian sau đó. Nang thường phát triển chậm và không được phát hiện cho đến khi trưởng thành. Nang gan cũng có thể gây ra do ký sinh trùng

H. Các biến chứng của nang gan là gì?

Nang gan có thể có biến chứng hiếm gặp là suy gan và ung thư gan. Nang gan đơn thuần luôn luôn lành tính.

H. Nang gan được chẩn đoán bằng cách nào?

Vì hầu hết các nang gan không gây ra bất kỳ triệu chứng, nó chỉ thường được phát hiện tình cờ khi siêu âm hoặc chụp cắt lớp điện toán.

Xét nghiệm máu có thể thực hiện để loại trừ nguyên nhân gây bệnh do ký sinh trùng.

H. Nang gan được điều trị như thế nào?

Hầu hết các nang gan không cần phải điều trị. Tuy nhiên, nếu nang to và đau, nó có thể phải được dẫn lưu hoặc phẫu thuật cắt bỏ. Nang cũng có thể được phẫu thuật cắt bỏ nếu gây tắc mật. Chọc hút đơn thuần không hiệu quả vì các nang hình thành lại chỉ trong vòng vài ngày. Chọc hút kết hợp với chích xơ bằng cồn hoặc các chất gây xơ đã thành công trong một số bệnh nhân nhưng có tỉ lệ tái phát và thất bại cao.

Điều trị tốt nhất là cắt chóp nang gan, thường có thể được thực hiện bằng phẫu thuật nội soi. Hầu hết các bệnh nhân hồi phục hoàn toàn trong vòng 2 tuần. Các nguy cơ nang tái phát là rất thấp.

Kháng sinh được sử dụng để điều trị nguyên nhân là ký sinh trùng.

H. Bệnh gan đa nang là gì?

Bệnh gan đa nang (Polycystic liver disease = PLD) là sự phát triển của nhiều nang trong gan. Một số rất ít các bệnh nhân (0,6% dân số nói chung) có PLD đặc trưng bởi hình ảnh giống như một chùm nho rất lớn ở gan. PLD có thể gây đau nhưng thường không ảnh hưởng đến chức năng gan. Nếu PLD bắt đầu ảnh hưởng đến chức năng gan hoặc trở nên quá đau, có thể cần phải phẫu thuật. Tuy nhiên, nang có thể tái phát sau khi phẫu thuật.

PLD là bẩm sinh nhưng thường nang không to cho đến khi bệnh nhân trưởng thành. Bệnh gan đa nang là di truyền. Khi nó được phát hiện ở một thành viên trong gia đình, tất cả các thành viên trong gia đình cần phải được kiểm tra. PLD có thể được phát hiện bằng siêu âm hoặc CT scan. Bệnh phổ biến ở phụ nữ hơn so với nam giới.

Hầu hết mọi người có PLD cũng có bệnh thận đa nang (polycystic kidney disease = PKD), đó là các nang trong thận mà có thể gây ra cao huyết áp và suy thận. Đôi khi ghép gan và ghép thận có thể là cần thiết.

H. U dạng nang là gì?

U dạng nang là khối bất thường có tiềm năng trở thành ác tính. U nang lành tính được gọi là u nang tuyến thường gặp ở nữ trung niên; ác tính được gọi là ung thư biểu mô tuyến gặp ở cả 2 giới.

Các triệu chứng của u dạng nang bao gồm đầy hơi và đau bụng. Siêu âm và chụp CT được sử dụng để chẩn đoán u dạng nang, trong đó có cả các thành phần lỏng và rắn. Bởi vì khả năng ác tính, tất cá các khối u dạng nang nên được phẫu thuật cắt bỏ.

H. Nang do sán (ký sinh trùng) là gì?

Bệnh giống như nang đơn thuần thường không có triệu chứng nhưng cơn đau có thể xuất hiện khi nang to lên. Tổn thương lớn hơn thường gây đau và nhiều khả năng biến chứng hơn so với nang đơn thuần. Khi đến khám, bệnh nhân thường có một khối u sờ thấy ở 1/4 trên bụng bên phải. Nang vỡ là biến chứng nghiêm trọng nhất của nang do sán. Nang có thể vỡ vào đường mật, qua cơ hoành vào ngực hoặc tự do trong ổ bụng. Vỡ vào đường mật có thể dẫn đến vàng da hay viêm đường mật. Vỡ tự do vào ổ bụng có thể gây sốc phản vệ. Giống với nang đơn thuần, bệnh nhân có nang do sán có thể bị nhiễm trùng thứ phát và áp-xe gan sau này.

H. Áp xe gan?

Bệnh nhân với áp xe gan có biểu hiện đau bụng, sốt, và tăng bạch cầu. Thông thường, các triệu chứng mơ hồ và tương đối không đặc hiệu và kết quả là chẩn đoán thường muộn. Bệnh sử lâm sàng là quan trọng bởi vì các bệnh kết hợp. Những bệnh nhân áp xe do amebiasis có thể có bệnh sử tiêu chảy và giảm cân, mặc dù một số có thể không có triệu chứng. Áp xe sinh mủ thường có biểu hiện viêm đường mật, nhiễm trùng ổ bụng. Hiếm khi áp xe sẽ vỡ gây viêm phúc mạc.

TS.BS Đỗ Minh Hùng